Vô Minh Nghĩa Là Gì
thật nghĩa của "vô minh"
TLYT - “Vô minh” là thuật ngữ khá quen thuộc đối với mỗi bạn học Phật. Nó là bỏ ra phần cầm đầu trong mười hai nhân duyên<1>, là “si” vào Tam độc (tham, sân, si). Một giải pháp cơ phiên bản thì ai ai cũng có thể nói vô minh là đần si, mê mờ. Trái lại với vô minh là minh, tức là trí tuệ, sáng suốt. Ai cũng cũng muốn tiêu diệt vô minh, đạt được minh. Mà lại để bài trừ được nó thì cần được hiểu thật rõ về nó, gàn si chiếc gì, mê mờ cái gì? Thời Phật còn tại thế, tôn đưa Ma-ha Câu-hi-la là 1 trong trong các đệ tử to của Đức Phật dẫu vậy cũng vẫn buộc phải nhờ Tôn trả Xá-lợi-phất – bậc trí tuệ đệ duy nhất trong giáo đoàn dạy cho thật nghĩa của vô minh.
Bạn đang xem: Vô minh nghĩa là gì
Tạp A Hàm, kinh số 256 chép như sau:
“Tôn trả Ma-ha Câu-hi-la hỏi Tôn đưa Xá-lợi-phất: “Gọi là vô minh, vậy nắm nào là vô minh? Ai có vô minh này?”
Tôn giả Xá-lợi-phất đáp: “Vô minh là ko biết, không biết tức là vô minh. Chần chừ những gì? nhan sắc là vô thường, mà lại không biết rất thật sắc là vô thường. Nhan sắc là pháp ma diệt nhưng mà không biết rất thật sắc là pháp ma diệt. Nhan sắc là pháp sinh diệt mà lại không biết rất thực sắc là pháp sanh diệt. Thọ, tưởng, hành, thức là pháp vô thường mà lại không biết như thật thọ, tưởng, hành, thức là pháp vô thường. Thức là pháp ma diệt nhưng mà không biết như thực thức là pháp ma diệt; thức là pháp sinh diệt nhưng mà không biết như thật thức là pháp sinh diệt. Này Ma-ha Câu-hi-la, so với năm thọ nóng này nhưng mà không thấy, lần chần như thật, không tồn tại vô gián đẳng, đần si, mờ tối, không sáng tỏ, thì gọi là vô minh. Ai thành công những vấn đề này gọi là vô minh…”<2>
Trong đoạn ghê trên, “không biết” được chú thích: Hán là不知， Pàli là nappajànati, tức là không dìm thức sâu sắc. “Pháp ma diệt” là pháp tập khởi, duyên khởi, là pháp băng hoại. “Năm thọ ấm” là Sắc, Thọ, Tưởng, Hành với Thức ấm. Bí quyết dịch xưa sử dụng chữ “ấm”, sau này dịch là “uẩn”<3>. Cần năm lâu ấm tức là năm uẩn.
Như vậy, theo đoạn kinh trên thì vô minh cũng tương đối dễ hiểu. Vô minh là không nhận thức sâu sắc, ko biết rất thực năm uẩn là vô thường, là pháp sinh diệt, là pháp duyên khởi.
Vô thường là loại chìa khóa mở cánh cửa vào thực tại. Đó chính là quy luật bất biến của từ bỏ nhiên. Sự vật luôn luôn luôn vận động, biến đổi chuyển, luôn luôn trôi chảy ko ngừng. Vạn hữu đa số sinh, trụ, dị, diệt. Bên triết học tập cổ đại tín đồ Hy Lạp là Heraclitus gồm câu nói lừng danh “Không ai tắm nhì lần trên một cái sông”. Cái sông của sát-na sau sẽ khác sát-na trước rồi. Một bông hoa hồng vẫn nở siêu đẹp, nhưng rất có thể vài giờ sau đã bước đầu tàn, từng cánh rụng xuống. Tích tắc này ta đang buồn, nhưng tích tắc khác có thể vui. Bây giờ khỏe mạnh, mai rất có thể đau yếu. Đó là chuyện thường chính vì “vô thường”. Vô thường xuyên trên bố phương diện: thân, trung ương và cảnh.
Duyên khởi tức là sự vạc khởi, sự hình thành của những sự vật, hiện tượng kỳ lạ đều bởi nhiều điều kiện kết hợp nhau nhưng mà thành. Cây lúa trĩu bông là dựa vào có những điều khiếu nại như phân tử giống, phân bón, nước, công huân tác của fan nông dân, mưa, nắng… khi hội đủ những điều kiện thì nó đã phát khởi, biểu hiện ra, hay hotline là sinh. đề nghị duyên khởi cũng chính là duyên sinh. Lúc một niềm vui phát khởi thì ta phải ghi nhận rằng vào ta gồm hạt như là của niềm vui, và có những yếu tố bên ngoài tác rượu cồn vào, tạo cho hạt tương đương ấy vào ta được nảy mầm. Chẳng phải tự nhiên và thoải mái mà nó mọc lên. Y hệt như ba cọng lau phải phụ thuộc vào nhau thì mới có thể đứng vững, nếu cướp đi một cọng thì các cọng khác đã đổ xuống. Hai mặt của một tờ giấy cũng buộc phải cùng hiện khởi, xuất hiện phải vì có mặt kia gọi là trái với ngược lại. Cần thiết lấy khía cạnh trái khỏi mặt phải. Sự đồ dùng nương nhau mà lại biểu hiện, cái này còn có cho cần cái cơ có, đặc điểm này sinh đề nghị cái cơ sinh. “Thử hữu cầm cố bỉ hữu, test sinh cầm cố bỉ sinh” <4>. Vì duyên mà bộc lộ gọi là sinh, và cũng vị duyên mà ẩn tàng, hotline là diệt. Bắt buộc pháp duyên khởi cũng đó là pháp sinh diệt. Vị duyên khởi đề xuất vạn hữu vô thường, vô ngã, không tồn tại tự tính…
Ngũ uẩn là hòa hợp thể được dùng để làm chỉ cho nhỏ người. Trong thời điểm uẩn, theo định nghĩa thường thì thì sắc đẹp thuộc nghành nghề dịch vụ vật chất, là những cái gì ta thấy, ta nghe, ta xúc chạm… được. Toàn bộ những sắc vẫn nói làm việc trênđều nằm trong cha tính chất: Hữu kiến hữuđối, Vô kiến hữu đối, Vô loài kiến vôđối.<5>
Hữu loài kiến hữuđối: Tức là hiển sắc, hình sắc, loại sắc thấyđược. Nó cóđối xấu hổ giữa cái nọ với loại kia. Nhãn, nhĩ, tỉ, thiệt, thân, ý đối với sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Có nghĩa là có con mắt nhằm nhìn, và gồm cái vật để mắt tới thấy được. Tất cả cái tai để nghe và gồm cái tiếng để tai nghe được…
Vô con kiến hữuđối: Như music tai nghe được, còn mắt ko ngheđược nhưng nó cóđối ngại. Vị như ngọt, đắng, cay, chua… đôi mắt ta cũng ko thấyđược. Mắt ko thấy nhưng lại nó cóđối ngại nên nó là vô loài kiến hữuđối.
Vô kiến vôđối: Có hồ hết hình ảnh, âm thanh, các vị ngọt, gần như kỉ niệm… ta đã lưu lại trong ý thức của ta, từ bây giờ ta nghĩ về lại về gần như hình ảnh, âm thanh… đó nó vẫn còn đấy tồn trên trong ta, thậm chí còn còn nguyên những cảm giác về nó. Loại được gìn giữ ấy không thể đối hổ hang nữa, dùng bé mắt không thấy được, sử dụng tai không nghe được, mũi ko ngửi được… tuy vậy những cảm hứng về nó vẫn còn. Đó là “vô loài kiến vô đối”. Như lưu giữ lại cảm giác được mẹ đặt tay lên trán thưở bé nhỏ khi ốm lại thấy thiệt hạnh phúc, ấm áp.
Xem thêm: Kirigaya Kazuto - Sword Art Online Black Swordsman: Ace
Thọ có tức là lãnh nạp. Căn lãnh nạp trần, nhãn lãnh hấp thụ sắc, nhĩ lãnh nạp thanh, tỷ lãnh hấp thụ hương, thiệt lãnh nạp vị, thân lãnh hấp thụ xúc; năm căn lãnh nạp sự vật phía bên ngoài vào phía bên trong tâm thức, tức là Thọ. Thọ gồm 3 trạng thái: Khổ thọ, Lạc thọ cùng Xả thọ.
Tưởng trong giờ đồng hồ Hán (想 ) là chữ “tướng” bên trên “tâm”, có nghĩa là lấy cái ảnh tượng phía bên ngoài đưa vào vào tâm, có thể dịch là tri giác. Lấy ví dụ như hôm qua ta thấy một nhành hoa hồng đẹp, hiện thời ngồi đây nhắm mắt lại ta vẫn thấy nó, thì bông hoa hồng đó đó là tướng bông hoa ở vào tâm. Như vậy tưởng ở chỗ này là tức là nhận lấy, chấp thủ lấy mẫu tướng, chiếc hình tượng, cái ảnh tượng lên phía trên tâm. Con fan ta có không ít cái tưởng (tri giác) không đúng lầm. Thầy, chúng ta vô tình nói một câu, chúng ta cứ chấp chặt lấy, cho là họ đã trêu chọc mình, khinh thường mình rồi sinh giận hờn, đau khổ.
Hành gồm hai tức là Thiên lưu cùng Tạo tác. Thiên lưu lại là biến chuyển dịch mãi, trôi rã mãi, như một dòng nước chảy, ko đứng lặng một vị trí cho nên người ta gọi là hành. Hành còn có nghĩa là tạo tác. Khi bọn họ nói điều gì, làm cái gi đó, hay toàn bộ những trọng tâm niệm móng khởi trong trái tim (cái giận, cái ghét, dòng thương của mình…) phần đông được gọi Hành. Sự chế tạo ra tác của thân, sự tạo thành tác của miệng, sự tạo nên tác của ý, đều là sự tạo tác, hồ hết là Hành.
Thức là phân biệt, thừa nhận biết. Dấn thức cái này, dòng nọ… rồi phản ánh lại, phản ánh cảnh vật dụng ở vào tâm. Sắc tác động ảnh hưởng vào mắt, mắt biết đó là sắc; tiếng tác động vào tai, tai biết đó là tiếng…
Thọ, tưởng, hành, thức nằm trong phần trọng tâm lý, tinh thần. Gọi theo nghĩa thông thường thì sắc, thọ, tưởng, hành, thức chỉ thân tâm nhỏ người, thân trung tâm này là vô thường, là pháp sinh diệt, là pháp duyên khởi. Mà lại nếu phát âm rộng ra thì không chỉ có có thân tâm này cả uẩn, xứ, giới cũng đông đảo như vậy. Chúng những là các pháp hữu vi, chúng vô thường nhưng ta cứ nghĩ bọn chúng là thường, không biết như thực chúng là vô thường; là pháp duyên khởi, mà chần chờ rõ chúng là pháp duyên khởi, cứ nghĩ rằng chúng có tự tánh riêng biệt biệt, hoàn toàn có thể tồn trên biệt lập; là pháp sinh diệt cơ mà ta cứ nghĩ chúng trường cửu, không khi nào biến hoại. Thấy biết sai lạc như thế nên người ta gọi là dở hơi si, mờ tối, mê lầm tức là vô minh.
Hẳn nhiên, trái lại với vô minh là minh, là giác, là tuệ. Vào kinh, tôn mang Xá-lợi-phất định nghĩa: “Biết như thực về sắc; biết như thật về sự việc tập khởi của sắc, về sự việc diệt tận của sắc, về vị ngọt của sắc, về sự tai sợ hãi của sắc, về sự xuất ly của sắc. Biết rất thật về thọ, tưởng, hành, thức; biết như thật về việc tập khởi của thọ, tưởng, hành, thức, về việc diệt tận của thọ, tưởng, hành, thức, về vị ngọt của thọ, tưởng, hành, thức, về việc tai hại của thọ, tưởng, hành, thức, về sự xuất ly của thọ, tưởng, hành, thức. Này Câu-hi-la, so với năm thọ nóng này, biết như thật, thấy như thật, sáng sủa tỏ, tất cả giác, có quán, tất cả vô gián đẳng, thì đó điện thoại tư vấn là minh. Ai chiến thắng những vấn đề này thì điện thoại tư vấn là người dân có minh.”<6>
Để biết được các pháp như bọn chúng đang là thì phải tư duy quán chiếu. Chú ý vào bạn dạng thân bản thân ta đề xuất thấy được phần lớn yếu tố chưa phải là mình. Thân thể ta giành được là phụ thuộc vào nghiệp thức, nhờ vào tinh cha, huyết bà bầu và vô vàn đk khác mà thành. Tuy có cái điện thoại tư vấn là thân ta đó, tuy thế ta lại quan trọng nào làm chủ được nó. Thân thể đẹp đẽ mà ta soi gương thấy từng ngày từ lúc sinh ra cho giờ vốn đã biến đổi rất những từ nhỏ dại cho mang đến lớn, lúc khỏe mạnh cường tráng, lúc nhức ốm, lúc xinh đẹp, thời gian xấu xí. Chẳng riêng gì dung nhan thân mà lại cảm thọ, tri giác, trung tâm hành cùng nhận thức của ta cũng biến chuyển vô thường, cũng vô ngã, cũng sinh diệt không ngừng. Trong cả huynh đệ, thầy, bạn, thân phụ mẹ… những người dân ta mếm mộ nhất, cho đến núi, sông, cây cỏ, ngoại cảnh bên ngoài… cũng vô thường, phát triển thành hoại. Nếu như thấu xuyên suốt được và đồng ý những chiếc lẽ thật đó thì ta thiệt là người có trí tuệ, sẽ tự mình cởi trói được khỏi gần như phiền não mê hoặc, đạt đến an lạc tự tại.
Xem thêm: " Hạch Toán Kế Toán Tiếng Anh Là Gì ? Cụm Từ Liên Quan? Hạch Toán Tiếng Anh Là Gì
Ngài Xá-lợi-phất đã nói tới vô minh rất giản đơn hiểu. Vô minh là không nhận thức sâu sắc, ko biết rất thật năm uẩn là vô thường, là pháp sinh diệt, là pháp duyên khởi. Trái lại thì là minh. Học tập Phật, chúng ta đều biết năm uẩn là vô thường, là sinh diệt, là duyên sinh, vô ngã, trả danh… Nhưng chúng ta vẫn mê mờ, khổ cực như thường, vày cái thấy, dòng biết ấy ở ở hình thức ý thức mà không hẳn thấy biết “như thật” như ngài Xá-lợi-phất nói. Bởi vì vậy nhưng mà học Phật không chỉ có có “văn”, “tư” mà phải thực “tu” nữa thì mới thành tựu được minh, hủy diệt vô minh.
